کابل شهری در معرض مبدل شدن به 'نخستین شهر عصری بدون آب'

شهر کابل، پایتخت افغانستان، با بحران جدی کمبود آب مواجه است. طبق گزارش اخیر بنیاد غیر انتفاعی مرسی کورپس ( Mercy Corps) سطح آب‌های زیرزمینی در طول یک دهه گذشته در کابل، به دلیل گسترش سریع نفوس در این شهر و تغییرات اقلیم تا ۳۰ متر کاهش یافته است.

یافته های گزارش این بنیاد، نشان می‌دهد که نزدیک به نیمی از چاه‌های آب در شهر کابل، که منبع اصلی آب اشامیدنی برای شهروندان این شهر است، خشک شده و برداشت آب، سالانه به بیش از ۴۴ میلیون متر مکعب از ظرفیت تجدید طبیعی آن رسیده است.

طبق یافته های بنیاد مرسی کورپس، اگر این روند ادامه یابد، تمام منابع آبی در شهر کابل تا سال ۲۰۳۰ خشک خواهد شد که می‌تواند یک تهدید جدی به هفت میلیون ساکن این شهر تلقی شود.

این بنیاد خواهان اقدام بین المللی برای رسیدگی به این بحران که می‌تواند باعث مهاجرت گسترده تر و مشکلات بیشتر برای مردم شود، شد.

در این گزارش به آلودگی آب منحیث یک آزمون جدی دیگر اشاره شده است و تذکر داده شده است که حداقل تا ۸۰ فیصد منابع آب زیرزمینی در کابل غیر محفوظ تلقی شده و دارای سطح بالایی از فاضلاب، آرسنیک و دیگر مواد است.

کاوه مدنی، رییس موسسه آب، محیط زیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد، می‌گوید که در حالی که این پیش بینی دشوار است که کدام شهر، اولین شهر عصری خواهد بود که با کمبود کامل آب مواجه خواهد شد، ولی کابل، بدون تردید "یکی از جدی ترین مدعیان برای کسب این عنوان در آینده نزدیک" می‌باشد.

در گزارش روزنامه گاردین آمده است که دسترسی به آب به یک مبارزه روزمره و دایمی برای باشندگان کابل مبدل شده است و برخی از خانواده ها تا ۳۰ درصد درآمد خود را صرف تهیه آب می‌کنند.

برخی از شرکت های خصوصی، با حفر چاه‌های جدید و استخراج مقادیر زیادی از آب‌های زیرزمینی، از این بحران سود می‌برند و اب را به قیمت گزاف به ساکنان کابل می‌فروشند.

از سوی دیگر، رشد نفوس کابل تا هفت برابر ظرفیت این شهر، تقاضای آب را به شدت افزایش داده است و نبود ظرفیت مدیریت و نظارت بر امور آبرسانی، این مشکل را تشدید بخشیده است.

کمبود بودجه برای عملی سازی برنامه های مربوط به آب و فاضلاب، باعث تشدید بحران کمبود اب شده است.

در اوایل سال ۲۰۲۵، دفتر هماهنگی امور بشری سازمان ملل متحده، اعلام کرد که شرکای آن تنها ۸.۴ میلیون دالر از ۲۶۴ میلیون دالر مورد نیاز برای عملی سازی برنامه‌ های مربوط به آب و فاضلاب در افغانستان را دریافت کرده‌ است.

از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در ماه آگست سال ۲۰۲۱، سه میلیارد دالر بودجه بین‌ المللی برای آب و فاضلاب نیز متوقف شد.

طبق گزارش روزنامه گاردین، پروژه خط لوله آب دریای پنجشیر یکی از پروژه‌هایی است که در صورت تکمیل، می‌تواند وابستگی بیش از حد شهر کابل به آب‌های زیرزمینی را کاهش دهد و آب آشامیدنی را برای ۲ میلیون نفر تامین کند.

مراحل طراحی این پروژه در اواخر سال ۲۰۲۴ تکمیل شد و اکنون این پروژه در حالی در انتظار تایید بودجه قرار دارد که حکومت به دنبال سرمایه ‌گذاران اضافی برای تامین هزینه ۱۷۰ میلیون دالره تعین شده برای این پروژه است.

داکتر نجیب‌الله سدید، پژوهشگر ارشد مدیریت منابع آب و عضو شبکه حرفه‌ای آب و محیط زیست افغانستان، به روزنامه گاردین بیان کرد: "ما وقت نداریم که منتظر بودجه باقی بمانیم و باید فورا قبل از آنکه بازگشتی از این بحران وجود نداشته باشد، وارد عمل شویم."

او افزود که مردم کابل، به دلیل کمبود آب، در وضعیتی به سر می‌برند که باید در میان غذا و آب، یکی را انتخاب کنند.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در گزارشی به مناسبت روز جهانی آب، در ماه مارچ سال جاری، تخمین کرده بود که ۳۳ میلیون نفر در افغانستان با کمبود شدید آب مواجه ‌اند.

مارتین دی بویر، رییس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ افغانستان، بیان کرد که نبود زیر بناهای مورد نیاز به شمول سیستم آب‌رسانی، سدها و شبکه‌ های آبیاری، آزمون کمبود آب در افغانستان را تشدید بخشیده است.

اما کاوه مدنی بر این نظرست که بلعکس کشورهای دیگری که به دلیل خشک‌سالی به کمبود کامل آب نزدیک می‌شوند "خشک‌سالی تنها عامل اصلی کمبود آب در کابل نیست، و با سرمایه گذاری‌های بزرگ در زیر بناها فاضلاب و آب، می‌توان بسیاری از آزمون‌های کمبود آب را در کابل کاهش داد."

او خاطر نشان کرد که اوضاع در کابل، به دلیل شرایط سیاسی کنونی و کاهش چشم‌گیر کمک های بین‌المللی، پیچیده تر شده و این عوامل باعث می‌شود که بعید به نظر برسد که این منابع لازم، در آینده نزدیک بسیج خواهد شد.

مدنی هشدار می‌دهد که هر گونه تاخیر بیشتر به رسیدگی به این معضله در کابل، آسیب‌ های جبران ‌ناپذیری را به سیستم آبی شکننده این شهر وارد خواهد کرد.

صندوق وجهی سازمان ملل متحد برای کودکان (یونیسف) در اکتوبر سال گذشته گزارش داد که افغانستان با بحران شدید کم‌آبی مواجه است و به گفته این نهاد اگر به این معضل رسیدگی نشود، تا سال ۲۰۳۰ میلادی آب‌های زیرزمینی شهر کابل به اتمام خواهد رسید.