ایران و پاکستان در کمتر از دو هفتۀ گذشته بیش از ۶۳۰۰ خانوادۀ مهاجر افغان را به افغانستان برگشت داده اند.
خبرگزاری باختر زیر ادارۀ طالبان در افغانستان گزارش داده است که از دهم تا ۱۹ جوزا بیش از ۵۵۰۰ خانواده مهاجر افغان از ایران و بیش از ۸۲۰ خانوادۀ دیگر از پاکستان یا به گونۀ اختیاری یا هم جبری به افغانستان برگشت داده شده اند.
در همین حال فاطمه مهاجرانی، سخنگوی حکومت ایران گفته است که همه مهاجران فاقد اسناد و مدارک قانونی اقامت از ایران اخراج می‌شوند.
خبرگزاری مهر ایران از قول مهاجرانی نگاشته است: "یقیناً دولت موضوع اتباع مجاز [افغانستانی] را از اتباع غیرمجاز [افغانستانی] تفکیک می‌کند؛ در این زمینه توجه دولت بر این است که اتباع غیرمجاز را به کشورشان برگرداند و طبق قوانین به اتباع مجاز اجازه اقامت داده شود."
مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت داخلۀ ایران، چند روز پیش گفت که تا ۱۵ ماه سرطان سال روان کم و بیش چهار میلیون مهاجر "غیرمجاز" افغان مهلت دارند تا ایران را ترک کنند.
خبرگزاری ایسنا، از قول نادر یار احمدی، رییس این مرکز گزارش داده است که در حال حاضر "شش میلیون و ۱۰۰هزار" مهاجر افغان در ایران زندگی می‌کنند.
در سال ۲۰۲۱، پس به قدرت رسیدن مجدد طالبان، میلیون‌ها افغان به شمول نظامیان و کارمندان حکومت پیشین، فعالان مدنی و سیاسی و خبرنگاران از افغانستان بیرون شدند و اکثریت آنان درکشورهای همسایه به شمول ایران، پناه گزین شدند.
مقام‌های ایرانی چند ماه قبل گفتند که تنها شش گروه مهاجر افغان می‌توانند در ایران زندگی کنند.
یاراحمدی گفت: "گروه اول کسانی هستند که یکی از زوجین (مرد یا زن) دارای کارت آمایش [کارت اقامت در ایران] بوده و دیگری برگه سرشماری دارد. در گروه دوم کسانی قرار می‌گیرند که یکی از زوجین (مرد یا زن) دارای مدرک آمایش بوده و همسر و فرزندان برگ سرشماری داشته باشند."
در دستهٔ سوم، به گفتهٔ این مقام ایرانی، آن عده افغان‌هایی شامل اند که دارای پاسپورت معتبر، اما ویزهٔ منقضی باشند، مشروط بر اینکه آنان پس از پرداخت جریمه به پولیس ایران، مدتی از ایران خارج شده و پس از دریافت ویزه به آن کشور برگردند.
یاراحمدی افراد دارای کارت شغلی را گروه چهارم شهروندان افغانستان عنوان کرد که به گفتهٔ او، پس از "دریافت مدرک قانونی" به شغل خود در ایران ادامه داده می‌توانند.
به گفتهٔ یاراحمدی، کسانیکه در حکومت پیشین افغانستان،نظامی، کارمند یا مقام دولتی بودند شامل گروه پنجم می‌شوند که پس از تثبیت هویت "جهت تعیین تکلیف به سازمان‌های بین‌المللی" معرفی می‌شوند.
ششمین و آخرین گروه افغان‌ها که می‌توانند در ایران به سر ببرند، کسانی اند که "دارندهٔ برگهٔ سرشماری" بوده و پس از خروج از آن کشور، دریافت پاسپورت معتبر و ویزه می‌توانند حضور شان را در ایران قانونمند سازند.
در همین حال، سازمان بین‌المللی مهاجرت هفتۀ گذشته بار دیگر از ایران، پاکستان و کشورهای دیگر جهان خواست تا روند اخراج و بازگشتاندن مهاجرین افغان را توقف دهند.
این سازمان در یک اعلامیه گفته است که از ماه سپتمبر سال ۲۰۲۳ تا ماه اپریل سال ۲۰۲۵ حدود ۲.۴۳ میلیون مهاجر افغان که فاقد اسناد قانونی بودند، از ایران و پاکستان، به افغانستان برگشته اند که بیشتر از نصف آنان جبراً اخراج شده اند.
در عین حال، ارقام رسمی نشان می‌دهد که در حاضر بین ۳.۴ و ۳.۸ میلیون مهاجر افغان در پاکستان زندگی می‌کند که مهاجرین دارای اسناد و فاقد اسناد قانونی، شامل آن اند.
نهادهای مدافع حقوق بشر ابراز نگرانی می‌کنند که با اخراج اجباری مهاجران افغان از ایران و پاکستان، شمار زیاد آنان به ویژه منسوبان نظامی و کارمندان حکومت پیشین، فعالان و خبرنگاران در معرض خطر انتقامجویی طالبان قرار خواهند گرفت.